Veertig jaar werkte historisch onderzoeker Huub van Sabben uit Deventer aan wat gerust zijn levenswerk genoemd mag worden: een boek over het drama van De Oxerhof tijdens de Tweede Wereldoorlog. "Tien gevangenen zijn hier vlak voor de bevrijding op beestachtige wijze vermoord. En de Duitse daders zijn er nog mee weggekomen ook."
Op 6 april is het exact 75 jaar geleden dat De Oxerhof, net even ten zuiden van de snelweg A1, door de Canadezen werd bevrijd. "Het ligt hier afgelegen van de bewoonde wereld. De Duitsers konden doen en laten wat ze wilden. En dat hebben ze dan ook gedaan."
Van Sabben zucht nog eens diep als hij vertelt over de grote oorlogstragedie van De Oxerhof. De geschiedenis van het landgoed komt samen in zijn boek 'Spionage, arrestaties en moord aan de IJssel'. "Het was hier in de oorlogsjaren moord en doodslag, met als dieptepunt het gruwelijke martelen en moorden vlak voor de Canadezen kwamen. Het ging om mannen met banden met het verzet en enkelen van Joodse afkomst. Weerloze mannen."
Monnikenwerk
Om het verhaal rond te krijgen zat hij maandenlang opgesloten in archieven. Het monnikenwerk heeft ertoe geleid dat de oorlogsjaren van De Oxerhof nu bijna uitputtend beschreven zijn. Huub van Sabben: "Uiteindelijk gaat het maar om de periode van 1943 tot en met het einde van de oorlog in 1945. Eerst was het een spionnenschool, daarna een SD-gevangenis en direct na de oorlog hadden de Canadezen er een ondervragingscentrum."
"Dit verhaal moest verteld worden, ik hoop dat iemand er iets van leert", zegt hij. "Maar ik heb het ook geschreven om de regionale en lokale geschiedenis vast te leggen. Zodat men eindelijk begrijpt wat hier allemaal gebeurd is."
